Het Confederalisme is een Waals concept uit 1912

Voorzitter Marc Rabaey schaafde ons aller geschiedkunde bij met zijn uiteenzetting over het ontstaan van het confederaal concept door de Franstaligen anno 1912 onder leiding van Jules Destrée en het feit dat dit in 1947 werd herhaald. Bij deze laatste werd de subnationaliteit voor de Brusselaars voorgesteld. Niets nieuws onder de zon, maar als het van de N-VA komt moet het wel demonisch slecht zijn.

Dames en Heren,

Beste vrienden,

Vlaams beleid in Hoeilaart

Van harte welkom op onze 2014 N-VA Hoeilaart receptie. Eigenlijk had ik jullie in het Engels of in het Frans moeten verwelkomd hebben omwege het nieuw Vlaams Beleid van de huidige Hoeilaartse coalitie. Hoeilaart is een Vlaamse gemeente in Vlaams Brabant in Vlaanderen, en met een schamele 3000 Euro per jaar gaat ze propageren dat het kennen van andere talen voor de Vlaamse Hoeilander een verrijking is. Maar als ik naar Spanje ga, dan zijn de Spanjaarden blijkbaar niet zo verrijkt dat ze ook Nederlands spreken, idem dito in Italië of Engeland, of in ons toekomstig nieuw buurland Wallonië. Daar vinden ze dat ze genoeg verrijkt zjin door enkel Frans te spreken, dus wij Vlamingen moeten dat bij hen ook doen, maar niet omgekeerd.

Maar in dit belangrijk jaar van drie verkiezingen, ga ik het vanavond niet hebben over de Hoeilaartse politiek of de kasteelpoepster daar zou ik beter Geert Hoste voor uitnodigen. Ik ga eveneens niet het gras van voor de voeten van onze gastspreker Senator Frank Vanlouwe maaien door over de nakende verkiezingen te spreken. Ik wil samen met u eerder terugblikken in de tijd. Hiervoor hebben we Franstalige bronnen van het Institut Jules Destrée gebruikt, dus hier kan duidelijk geen zweem van Pro-Vlaamse houding gezocht en gevonden worden.

Waarom niets voor 1914?

Ik hoor heel veel bij onze traditionele partijen dat we niet achterom mogen kijken, maar enkel vooruit moeten blikken: toekomstgericht zijn. Behalve dan voor het beschimpen van de Vlaamse beweging, daar gaan ze lustig in op het feit dat een kleine groep van de grote Vlaamse beweging en politiek inciviek was. De eigenschappen van deze kleine groep werd op de ganse beweging geplaatst en gaf de bevolking onterecht een schuldgevoel. Maar, en dit wil ik aankaarten waarom zijn er geen feiten van voor 1914 die zo schandalig zijn? Waarom is er niets in 1908 of 1870?

Paarse dam tegen het Katholiek Vlaanderen

1914 is wel heel dicht bij 1912 toen Jules Destrée in zijn brief aan koning Albert I schreef: “Sire, er zijn geen Belgen, er zijn enkel Walen en Vlamingen”, en “Uw land kent eigenlijk twee democratieën, volkeren”. Dit lijkt me inderdaad een goede periode om eens onder de loep te nemen.

Wat was er eigenlijk gaande? In Wallonië was er heel rijk industrieel complex, waarbij kapitalisme en arbeid een voorname rol speelden. Het kapitalisme verdedigd door de liberalen en de arbeiders door de socialisten. Een gemeenschappelijk kenmerk was wel dat ze antiklerikaal waren. In vergelijking met Wallonië had Vlaanderen een voornamelijk agrarisch karakter, maar was ook heel katholiek. Ook in die tijd waren er meer Vlamingen dan Walen en was het belang van de katholieke partij groter wegens Vlaanderen. Alzo konden de cultuurflaminganten ervoor zorgen dat er taalwetten kwamen om de gelijkheid tussen de Walen en de Vlamingen te bekomen en voorts eisten ze dat België volledig tweetalig werd zodat een Vlaming zowel qua administratie, gerecht en opvoeding ook in Wallonië in het Nederlands kon bediend worden. Dit was zeker niet naar de zin van het Belgisch Franstalig establishment dat reeds van in het begin het volgende proclameerde “La Belgique sera latine, ou elle ne sera pas” België zal Latijns of Franstalig zijn of België zal niet bestaan.

Er was ook een grote instroom van Vlamingen in Wallonië geweest. Zo waren er 30.000 Vlamingen in Mons (Bergen) en was er dus een Vlaams gemeenschapsleven en was er de nood aan Vlaams onderwijs. Echter de Walligantische, antiklerikale socialisten en liberalen, een paarse coalitie tegen de Vlamingen, waar en wanneer hebben we dat nog eens recentelijk gehoord of gezien? Wel die paarse antiklerikale coalitie zag het niet zitten dat samen met die scholen er ook nonnen en broeders meekwamen. Dus werd iedereen prompt in het Frans geassimileerd.

Er zijn ook voorbeelden in het Parlement hoe minachtend de Franstaligen over hun andere medeburgers dachten. In 1908 riep Hector Chainage op om een dam op te werpen tegen de Germaanse Vlaamse invasie, dus nog lang voor WO I, waarbij er nog moet gezegd worden dat de Belgische koning goede contacten had met de Duitse keizer. Maar al wat niet Latijns was (Franstalig) dus zeker Germaans (Nederlands) moest verbannen worden.

Een tweede voorbeeld is toen in 1910 Jules Dupont in volle vergadering van de Senaat riep:”Vive la séparation administrative!” Hij werd hiervoor niet vermoord, integendeel, Jules Destrée richtte een anti-cultuurflamingantische parlementaire commissie op. Dus het Belgisch Franstalig establishment richtte een parlementaire commissie op tegen de grote meerderheid van de Belgische bevolking: de Vlamingen. Niet te vergeten dat onze cultuurflaminganten onder meer ook vroegen om de Gentse universiteit te mogen vernederlandsen. Alle universiteiten waren Franstalig omdat een Koninklijk Besluit van 9 december 1849 verplichtte dat al het universitair onderwijs in het Frans diende te geschieden. Dus 19 jaar na “onze” onafhankelijkheid werden de Vlamingen het recht ontnomen om een volledig onderwijs in het Nederlands te hebben. La Belgique sera latine, ou elle ne sera pas. Zou men niet voor minder Vlaams-nationalist worden?

Het Waals Congres van 7 juli 1912

In dit licht moeten we dus het Waals Congres van 7 juli 1912 bekijken. Om zich tegen het conservatieve katholicisme van de Vlaamse boerendorpen te wapenen ontstond (onder meer) het idee van administratief separatisme bij de Waalse niet-katholieke politici. Eerst was het niet zo fel, maar na de verkiezingen van 2 juni 1912 veranderde dit snel. De Waalse socialisten en liberalen hadden in Wallonië wel gewonnen, maar door het succes van de Katholieke partij in Vlaanderen kwamen ze in het Belgisch parlement in de oppositie.

Gezien de strijd tussen de liberalen en socialisten enerzijds, en katholieken anderzijds, waren er geen vertegenwoordigers van deze laatste in het Congrès Wallon, later kwamen er wel Waalse en Brusselse katholieken bij. Om het beoogde administratief separatisme in te voeren waren er een aantal voorstellen: twee die een grotere autonomie aan de Waalse provincies gaven, twee andere stelden een Waalse regio voor met een eigen parlement boven de Waalse provincies, wat nu een feit is. Een vijfde voorstel wou het confederaal systeem van de Zwitserse kantons overnemen. Maar dat werd niet behandeld.

Een niet mis te verstaan statement van het Waals congres was: “Het congres wil dat Wallonië zich afsplitst van Vlaanderen en zich onafhankelijk opstelt ten aanzien van het centraal gezag zodat het zijn eigen activiteiten kan ontwikkelen.” Stel u voor dat Bart de Wever als voorzitter van de N-VA zegt: “Het N-VA congres wil dat Vlaanderen zich afsplitst van Wallonië en zich onafhankelijk opstelt ten aanzien van het centraal gezag te Brussel zodat het zijn eigen activiteiten kan ontwikkelen.” Ons voorstel gaat op dit ogenblik nog niet zo ver als in 1912; maar nu is het kot al te klein voor diezelfde Franstalige partijen met hun appendix Nederlandstalige zogenaamde Vlaamse partijen.

Tijdens een constituante vergadering van dezelfde leden in Charleroi werd de Assemblée Wallonne opgericht. Die stelde geen federale staatsvorm voor, maar een klassieke confederatie. U hoort het wel degelijk goed, een klassieke confederatie.

België werd dus niet volledig afgeschreven, maar Wallonië wou zelf volstrekt autonoom haar eigen institutionele toekomst kunnen uitkiezen en haar eigen binnenlandse zaken regelen en beheren.

Evenwel, zolang het administratief separatisme geen feit was, bleef de eis van de Wallinganten om Vlaanderen tweetalig te houden. Het zou duren tot 1929, met het Compromis des Belges tussen Huysmans en Destrée, vooraleer deze laatste de eis van tweetaligheid van Vlaanderen zou opgeven.

WO I

De Duitse bezetter in WO I kwam ook al heel gauw tot de bevinding dat die twee-volkeren natie niet gemakkelijk te regeren viel. Met een ander doel voor ogen maar aan de hand van dezelfde analyse, wou de Duitse bezetter het land administratief in twee delen (verdeel en heers). Ofschoon er klein deel van de Vlaamse Beweging opportunist was en de onafhankelijkheid wenste, werden er Vlaamse intellectuelen van die grote Vlaamse beweging met een andere visie, door de Duitsers geëlimineerd. Het Waals administratief separatisme werd cynisch genoeg vertaald in een Unionsakte van 28 mei 1918. Dus als de Franstalige journalist Pierre Havaux in Le Vif van 7/11/13 schrijft dat Bart de Wever aangaande het confederalisme zijn mosterd bij de Duitse bezetter heeft gehaald, dan is dit fout, Bart De Wever heeft zijn mosterd bij Jules Destrée gehaald.

1947: nieuwe poging van Franstaligen om confederalisme in te voeren

“Confederalisme, een Waalse uitvinding?” is de titel van het artikel van N-VA ondervoorzitter Ben Weyts dat handelt over een voorstel van grondwetsherziening in 1947. Dit was in essentie geen voorstel om een federaal België te maken maar een confederaal België.

Zo sprak men toen al van een subnationaliteit voor het tweetalig Brussel. Iets waar de N-VA nu voor verketterd wordt door de Franstalige politici en hun appendix Nederlandstalige partijen: Brusselaars worden door de N-VA tot tweede rangburgers gedegradeerd.

Enkele extracten uit het voorstel tot wijziging van de grondwet:

7) De Federale Stad zal gevormd worden door de 19 gemeenten van de agglomeratie. Haar inwoners zullen individueel de Vlaamsche of Waalsche subnationaliteit dienen te kiezen. Zij zal de cultureele en bestuurlijke zelfstandigheid genieten. De andere haar aanbelangende vraagstukken zullen door de federale overheid worden behandeld.

8) Vlaanderen en Wallonië zullen elk een Wetgevende Kamer hebben, die samengesteld is uit een gelijk aantal leden. De twee vereenigde Kamers zullen de Wetgevende Federale Kamer vormen.

 Oude Franse Wijn in nieuwe Vlaamse vaten

Waarom zijn de Franstaligen nu zo verbolgen als de N-VA een voor hen nog veel beter voorstel dan de hunne uit 1947 formuleert? Het antwoord is te vinden in 1970 met de implementatie van de Belgische federale staat via een grendelgrondwet die de Franstaligen een vetorecht gaf.

Beste vrienden, met deze terugblik wou ik u erop wijzen dat het confederalisme geen nieuw fenomeen is en dat het eigenlijk de Franstaligen zijn die het concept reeds in 1912 hebben bedacht. Iets wat ze nu heel selectief vergeten zijn en nu de N-VA verwijten om met datzelfde concept separatistisch en anti-Belgisch te zijn. Laten we hierbij niet het institutioneel incident van 1989 vergeten toen Philippe Moureaux van de PS België wou doen barsten naar aanleiding van de Waalse wapenexport; als het hen goed uitkomt zal Plan B uit 1912 rap verwezenlijkt worden.

Ik dank u voor uw aandacht.

Marc Rabaey
Voorzitter N-VA Hoeilaart

Hoeilaart, 7 februari 2014

Meer uitleg kan u vinden op de website van De Bron:

Het confederaal gedachtengoed bestaat al meer dan 100 jaar … bij de Walen